319 dni do Tokio: powrót do przeszłości. Stolica Japonii wczoraj i dziś

W kolejnym odcinku naszego cyklu paraolimpijskiego udajemy się w podróż do przeszłości. Stolica Japonii będzie pierwszym miastem w historii, do którego zmagania paraolimpijczyków zawitają po raz drugi. 55 lat temu w Tokio sportowcy z niepełnosprawnościami rywalizowali w II Igrzyskach Paraolimpijskich. Jak wyglądała tamta rywalizacja? I jak bardzo sytuacja zmieniła się przez ponad pół wieku od tamtych wydarzeń?

1964

8 listopada 1964 roku w Tokio było zimno i pochmurno, temperatura wynosiła ok. 10 stopni Celsjusza. Na stadionie lekkoatletycznym Oda Field odbyła się Ceremonia Otwarcia II Igrzysk Paraolimpijskich. Defiladzie 378 sportowców z 21 państw, wprowadzanych na płytę stadionu przez japońskie marżoretki przy akompaniamencie bębnów, przyglądało się blisko 5000 widzów. Na trybunach zasiedli m.in. następca tronu, późniejszy cesarz Akihito wraz z małżonką Michiko – impreza odbywała się pod ich patronatem – oraz twórca ruchu paraolimpijskiego sir Ludwig Guttmann. Na stadion wniesiono flagę igrzysk, oficjale zabrali głos, a japoński zawodnik złożył przysięgę w imieniu sportowców. W kulminacyjnym momencie uroczystości w niebo wzleciały setki gołębi, symbolizujących paraolimpijskie ideały: pokój, wolność i piękno ruchu.

Najliczniejsze reprezentacje narodowe w 1964 roku wystawili Amerykanie i Brytyjczycy. Debiut paraolimpijski zaliczyła kadra Republiki Południowej Afryki. Sportowcy z tego kraju z powodu apartheidu zostali wykluczeni z rywalizacji olimpijskiej, jednak mogli wziąć udział w zmaganiach paraolimpijczyków. Na debiut Polaków w igrzyskach paraolimpijskich musimy poczekać jeszcze 8 lat. Biało-Czerwoni po raz pierwszy przystąpią do międzynarodowej rywalizacji w 1972 roku w Heidelbergu.

To w Tokio w 1964 roku po raz pierwszy zawody sportowców z niepełnosprawnościami określono mianem igrzysk paraolimpijskich. Po raz drugi – po Rzymie – i ostatni przed długą przerwą, zmagania paraolimpijczyków odbyły się w tym samym mieście, co rywalizacja olimpijczyków. Do tradycji jednego gospodarza obu imprez powrócono dopiero w 1998 w Seulu.

2020

Można strzelać w ciemno, że 25 sierpnia 2020 roku – w dniu otwarcia XVI Igrzysk Paraolimpijskich – na Stadionie Olimpijskim w Tokio będzie gorąco. Japończycy w ostatnich latach dotkliwie odczuwają skutki ocieplenia klimatu – co roku odnotowywane są rekordowe temperatury, a setki osób z powodu upałów trafia do szpitali. Wygląda więc na to, że w przeciwieństwie do rywalizacji sprzed 55 lat sportowców czeka wykańczająca walka w upale.

Niewiele w tej chwili wiemy o Ceremonii Otwarcia przyszłorocznych igrzysk. Ta odbędzie się o godz. 20:00 czasu lokalnego (15:00 czasu polskiego) na nowo wybudowanym stadionie. Szczegóły uroczystości trzymane są w tajemnicy. Wrażenie robi jednak liczba uczestników imprezy: do rywalizacji sportowej przystąpi blisko 4,400 sportowców. W 2016 roku w Rio było ich ponad 4,300 i reprezentowali 159 krajów.

1964

Rywalizacja sportowa w Tokio trwała cztery dni: od 8 do 12 listopada 1964 roku, kiedy to w Gimnazjum Narodowym Yoyogi odbyła się Ceremonia Zamknięcia igrzysk. Paraolimpijczycy walczyli o medale w 9 dyscyplinach: łucznictwie, lekkoatletyce, snookerze, pływaniu, tenisie stołowym, szermierce na wózkach, podnoszeniu ciężarów, koszykówce na wózkach oraz specyficznym połączeniu łucznictwa i darta tzw. dartchery (strzelanie z łuku rzutkami). W Japonii po raz pierwszy w historii rywalizowano w wyścigach lekkoatletycznych na wózkach – indywidualnie na dystansie 60 m kobiet i mężczyzn. Łącznie rozdano 144 komplety medali.

Zmagania całkowicie zdominowali Amerykanie, którzy wygrali klasyfikację medalową z dorobkiem 123 krążków, w tym 50 z najcenniejszego kruszcu. Drugie miejsce przypadło Brytyjczykom (61 medali, 18 złotych), a trzecia lokata Włochom (45 medali, 14 złotych). Trzy największe gwiazdy reprezentacji  „Jankesów” to Ron Stein, zdobywca 8 złotych medali, Rosalie Hixson (6 złotych krążków i srebro) oraz Tim Harris (11 medali, 3 złote).

2020

Rywalizacja sportowa w Tokio w 2020 roku potrwa prawie dwa tygodnie – zakończy się 6 września. Sportowcy z niepełnosprawnościami będą rywalizować w 22 dyscyplinach sportowych, w tym po raz pierwszy w historii w badmintonie i taekwondo. W porównaniu do programu sprzed 55 lat nie obejrzymy rywalizacji w snookerze i dartchery, które wypadły z programu paraolimpijskiego odpowiednio w 1992 i 1984 roku. Sportowcy powalczą o 540 kompletów medali.

Dominacja Amerykanów w igrzyskach paraolimpijskich na dobre została przerwana dopiero w XXI wieku. Od Tokio w 1964 roku do Atlanty 1996 zawodnicy ze Stanów Zjednoczonych wygrywali klasyfikację medalową imprezy za każdym razem za wyjątkiem zmagań w Heidelbergu w 1972 roku – wówczas najlepsi byli gospodarze. Od Sydney jednak „Jankesi” obniżyli loty i plasowali się w tabeli na miejscach 3-6. Ostatnio prym w rywalizacji paraolimpijczyków wiodą reprezentanci Chin i Wielkiej Brytanii. W Rio zawodnicy z Państwa Środka wywalczyli zawrotną liczbę 239 medali, w tym 107 złotych.

Czy w przyszłym roku ktoś pokusi się o podobne zdobycze medalowe, jak przed laty najlepsi amerykańscy zawodnicy? Pół wieku temu rywalizacja wyglądała inaczej, specjalizacja była znacznie mniejsza , łatwiej było wystartować w większej ilości konkurencji i stanąć w nich na podium. Amerykanie poziomem sportowym i liczebnością górowali nad innymi reprezentacjami, choć i w innych kadrach narodowych znajdowali się zawodnicy, którzy z Tokio przywieźli worek medali medali (np. Brytyjczyk Dirk Thompson – 6 krążków czy lekkoatleta z Zimbabwe Daniel Erasmus – 4 medale). Wydaje się jednak niemożliwe, by obecnie jakikolwiek paraolimpijczyk był w stanie dorównać Timowi Harrisowi i z jednej imprezy przywieźć 11 krążków. Również wynik Roberta Steina – 8-krotnego mistrza paraolimpijskiego z Tokio – będzie trudny do pobicia. Białoruski niedowidzący pływak Ihar Boki z ostatnich igrzysk w Rio przywiózł 6 złotych krążków i 1 brązowy. Niewiele gorszy rezultat osiągnął reprezentant Chin Wenpang Huang – 5 złotych i 1 srebny medal. Najlepsza amerykańska lekkoatletka – najczęściej dekorowana kobieta ostatnich igrzysk – Tatyana McFadden ukończyła rywalizację z 4 złotymi medalami i 2 srebrami.

źródła: paralympic.org/theolympians.co/insidethegames.biz/wikipedia